بررسی تنوع مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و ژنتیکی بابونه آلمانی در شرایط تنش گرمای طبیعی

بابونه با نام علمی (matricaria chamomilla l.) در بیش تر فارماکوپه های معتبر جهان به عنوان یک گیاه دارویی مهم با خواص درمانی متعدد معرفی شده است. این آزمایش به منظور بررسی تأثیر شرایط تنش گرما و سطوح مختلف هورمون سالیسیلیک اسید بر کمیّت و کیفیت متابولیت های ثانویه بابونه آلمانی و همچنین نقش هورمون سالیسیلیک اسید در کاهش و تعدیل اثرات نامطلوب تنش گرما بر بابونه آلمانی طراحی و اجرا گردید. در این راستا آزمایش مقایسه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 15 تیمار (پنج سطح سالیسیلیک اسید شامل 0 (شاهد)، 1، 10، 25 و 100 و سه رقم بابونه آلمانی شامل جمعیت بابونه برازجان، رقم بونا و بودگولد) در سه تکرار و در دو شرایط محیطی طبیعی و تنش گرما در سال زراعی 91-1390 در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی برازجان انجام گردید. صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی مورد اندازه گیری به-ترتیب شامل ارتفاع گیاه، قطر کاپیتول، وزن تر و خشک گل، وزن هزار دانه، درصد ماده خشک گل، مقدار کلروفیل کل، پرولین آزاد برگ و بازده اسانس بود. ترکیبات فیتوشیمیایی مهم در اسانس بابونه مانند کامازولن و آلفا بیسابولول برای هر دو شرایط طبیعی و تنش گرما توسط دستگاه gc-ms شناسایی و اندازه گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که صفات مورفولوژیک در شرایط طبیعی نسبت به شرایط تنش گرما برتری داشت. از نظر بازده اسانس رقم بودگولد در شرایط طبیعی به طور میانگین تحت تیمار سالیسیلیک اسید با 37/0 درصد بیش ترین بازده اسانس و اکوتیپ برازجان با 23/0 درصد کم ترین بازده اسانس را داشتند. در حالی که تحت تنش گرما و تیمار سالیسیلیک اسید به طور متوسط اکوتیپ برازجان با 27/0 درصد بیش ترین و رقم بودگولد با 22/0 درصد کم ترین بازده اسانس را داشتند. در شرایط تنش گرما نسبت به شرایط طبیعی تحت تیمار سالیسیلیک-اسید، رقم بودگولد و اکوتیپ برازجان افزایشی قابل توجه در مقدار کامازولن نشان دادند اما درصد این ترکیب در رقم بونا تحت تنش گرما کاهش یافت. درصد ترکیب آلفابیسابولول به طور میانگین در اکوتیپ برازجان تحت شرایط طبیعی و تنش گرما یکسان بود. در حالی که رقم بود گولد تحت تنش گرما نسبت به شرایط طبیعی افزایش دو برابری را نشان داد اما رقم بونا تحت تنش گرما در مقایسه با شرایط طبیعی کاهش شدید نشان داد. این بررسی نشان می دهد که سالیسیلیک اسید نقش موثری در تعدیل تنش گرما داشته و همچنین کاربرد خارجی آن همراه با تنش گرما باعث افزایش متابولیت های ثانویه مهم بابونه آلمانی می شود.